Μια διαφορετική Πρωτομαγιά

Μια διαφορετική Πρωτομαγιά

του Ηλία Καραβόλια

Η φετινή 1η Μάη βρίσκει πάνω από τον μισό πλανήτη σε αναγκαστική αποχή από την παραγωγή. Καθηλώθηκαν εκατομμύρια χέρια και μυαλά στην ανθρωπότητα με σκοπό να περιοριστούν οι θάνατοι από την πανδημία. Η Εργασία κήρυξε προσωρινή παύση. Όταν θα ξεκινήσει ξανά δεν θα είναι με τους ίδιους όρους, με τις ίδιες συνθήκες. Κλεισμένοι στα σπίτια μας δυο μήνες τώρα, με την εικόνα έξω να μην θυμίζει οικονομία που λειτουργεί κανονικά, προσπαθούμε να δουλέψουμε εξ αποστάσεως. Όσοι φυσικά είναι υποχρεωμένοι να το κάνουν διότι υπάρχουν και αυτοί που λόγω της πανδημίας συνεχίζουν να πληρώνονται και απλά δεν πάνε στις δουλειές τους (πχ. αρκετοί στο Δημόσιο…)

Ένα είναι σίγουρο: Θα γενικευθεί το φαινόμενο που περιγράφει ο οικονομολόγος Roubini στο Project Syndicate: Ψηφιακή αναταραχή της οικονομίας. Λέει συγκεκριμένα: «Με εκατομμύρια ανθρώπους να χάνουν τις δουλειές τους ή να εργάζονται και να κερδίζουν λιγότερα, το χάσμα στο εισόδημα και τον πλούτο της οικονομίας του 21ου αιώνα θα διευρυνθεί περαιτέρω».

Περάσαμε στον ψηφιακό καπιταλισμό χρόνια τώρα. Τα εργοστάσια μειώθηκαν και ο πλανήτης γέμισε ουρανοξύστες στις μεγάλες μητροπόλεις των υπηρεσιών και του χρήματος. Η πρωτογενής παραγωγή αντικαταστάθηκε από την τριτογενή. Η διαφήμιση, η αυτοματοποίηση και ο ρομποτισμός, το neuromarketing, η μόνιμη υπερδικτύωση, όλα αυτά έχουν μετατρέψει την παραγωγή σε ασυνείδητη διεργασία με ένα καλά κρυμμένο μυστικό: την επίσης ασυνείδητη απόσπαση υπεραξίας από το τεχνολογικό ολιγοπώλιο στο διαδίκτυο.

Η μετάλλαξη του μοντέλου απασχόλησης μετά το σχεδόν παγκόσμιο lock down θα αλλοτριώσει περισσότερο τους σύγχρονους εργάτες της γνώσης. Γιατί σήμερα δεν σκάβουμε την γη αλλά τα λογισμικά των επιχειρήσεων και το διαδίκτυο. Δεν ιδρώνουμε από τον ήλιο αλλά από το άγχος του γραφείου που ήδη έχει μετακομίσει στο σπίτι μας. Είτε είμαστε υπάλληλοι είτε ελεύθεροι επαγγελματίες. Θα τρέχουμε για τον επιούσιο καθισμένοι στον καναπέ μπροστά από το laptop και το πληκτρολόγιο. Η ανθρωπότητα θα δουλεύει δήθεν χωρίς έλεγχο και με την ψευδαίσθηση ότι δεν έχει ωράριο και δεν χρειάζεται να δώσει αναφορά σε κανένα αφεντικό. Ο εργάτης δεν θα ξέρει και δεν θα συνειδητοποιεί ότι είναι εργάτης. Ήδη δεν αναγνωρίζει την θέση του στην ταξική διαστρωμάτωση της κοινωνίας. Ζει και δουλεύει προσποιούμενος ότι δεν έχει άλλη επιλογή. Παράγει πληροφορία και data που άλλοι εκμεταλλεύονται ανέξοδα. Καταναλώνει θεάματα, αγοράζει εμπορεύματα και ταυτόχρονα παλεύει για την οικογένεια του σκληρά.

Κάθε Πρωτομαγιά θα έπρεπε να κάνουμε μια παύση. Να διαβάζουμε ξανά και ξανά ποιοι θυσιάστηκαν για το 8ωρο και τα επιδόματα μέσα στην Ιστορία. Το 1886 στο Σικάγο, το 1914 στο Κολοράντο, το 1936 στην Θεσσαλονίκη. Αλλά δυστυχώς ο σύγχρονος εργάτης του laptop δεν έχει χρόνο και δεν εκπαιδεύεται από το σύστημα να ακούει για αγώνες, δικαιώματα, συνδικαλισμό, πάλη. Εκπαιδεύεται για να συνεισφέρει στην εθνική ανταγωνιστικότητα. Να συνηθίσει στην ιδέα ότι ο χαμηλός πλέον μισθός είναι αναγκαίος. Ο ελεύθερος επαγγελματίας συνήθισε να κυνηγάει το μειωμένο εισόδημα με πολύ κόπο. Γιατί τα δάνεια και τα χρέη τρέχουν, τα παιδιά μεγαλώνουν, οι δουλειές λίγες…

Αυτό που έρχεται -ειδικά στην τουριστική Ελλάδα- θα είναι έντονο, δύσκολο, πολύ ακραίο. Η απασχόληση θα είναι για πολλούς εκ περιτροπής. Και θα πληρώνεται με λίγα λεφτά. Μισθοί και εισοδήματα θα υποχωρήσουν και άλλο καθώς το χρήμα των ξένων επισκεπτών θα μας λείψει. Με αυτό το χρήμα ζει και κινείται η ελληνική οικονομία, ας είμαστε ειλικρινείς. Μισθοί των 400-500 ευρώ θα είναι ο κανόνας. Το σύγχρονο cognitariato (εργαζόμενοι γνώσης) με τα πτυχία του και τον ιδρώτα των σπουδών του θα βλέπει τις πενιχρές αποδοχές παντού να του ψαλιδίζουν τα όνειρα. Η ευέλικτη μερική εξ αποστάσεως απασχόληση, τα zero hour contracts (συμβόλαια που πληρώνουν μόνο τις ζητούμενες ώρες απασχόλησης ) γέννησαν ήδη έναν νέο όρο: την απασχολησιμότητα. Με το δικό σου υπολογιστή, από το σπίτι σου, θα δουλεύεις όλο και περισσότερο αλλά θα νομίζεις ότι δουλεύεις λιγότερο. Θα γίνεσαι μια ατομική μηχανή και θα νομίζεις ότι δεν έχεις αλυσίδες αλλά κατέχεις τα μέσα παραγωγής εσύ. Θα είσαι μια Εγώ Α.Ε. που θα μοιάζει ελεύθερη αλλά θα είναι ελεγχόμενη…

https://www.hereticalideas.gr/2020/04/mia-diaforetiki-protomagia.html