Υστερόγραφο
της Κατερίνας Μπερδέκα
Από την Δευτέρα 14 Μαΐου, ανεβαίνει στον Κάτω Χώρο του θεάτρου του Νέου Κόσμου, η παράσταση «Υστερόγραφο» σε σκηνοθεσία Κατερίνας Μπερδέκα.
Η Κατερίνα Μπερδέκα με εξελισσόμενη την συνέπεια στην τέχνη της και την εμβάθυνση στην σκηνοθετική της ματιά, αποτελεί κατά τη γνώμη μας μία καλλιτέχνιδα που εργάζεται αθόρυβα και ακούραστα, προσφέροντας εξαιρετικά δείγματα γραφής σε μια σειρά από θεατρικά έργα που επέλεξε να σκηνοθετήσει τα τελευταία χρόνια. Χαρακτηριστικά, τόσο από το πρόσφατο «Η Κυρά της Ρω» του Γιάννη Σκαραγκά, τον «Αρχιμάστορα Σόλνες» του Ίψεν, το «Ο Κροκόδειλος» του Ντοστογιεφσκι, το «Ο Βυσσινόκηπος Παρασκήνια» σε σύλληψη δική της και αφορμή το πρωτότυπο έργο του Τσέχωφ, το «Έγκλημα στα Παρασκήνια» του Μαρή και αρκετά ακόμα που παρουσιάστηκαν όλα από την εξαιρετική Θεατρική Ομάδα Mewe, η Κατερίνα Μπερδέκα δικαιώνει του λόγου το αληθές.
Βρήκαμε την Κατερίνα εν μέσω της πυρετώδους προετοιμασίας της παράστασης «Υστερόγραφο» για μια μικρή συνέντευξη.
1. Κυρία Μπερδέκα τι ακριβώς είναι το «Υστερόγραφο»;
Η παράσταση στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε μια προσωπική επιστολή που έλαβα πριν περίπου είκοσι χρόνια από τον φίλο και συνέταιρο του παππού μου Σταύρου Κομίνη, Θανάση Κλαδούχο. Σε αυτήν περιγράφει την εικοσάχρονη συνεργασία τους και το τι του εκμυστηρεύτηκε ο Σταύρος κατά τη διάρκειά της. Σχεδόν όλα τα περιστατικά που αναφέρονται ήταν άγνωστα στην οικογένειά του. Μικρά κείμενα δικά μου συμπληρώνουν τον κορμό του έργου, τα οποία και σηματοδοτούν την προσωπική μου σχέση με αυτόν άνθρωπο και την επιρροή που μου άσκησε»
2. Σε μία συνέντευξή σας πρόσφατα, είπατε πως αγαπημένη σας φράση από το κείμενο αυτό είναι η: «Έχω κάνει πολλά λάθη. Πολλά είναι που δεν τα ήξερα, και άλλα μου ξέφευγαν.»
Πως ακριβώς αιτιολογείται αυτή η φράση μέσα από την παράσταση;
Η φράση «Έχω κάνει πολλά λάθη. Πολλά είναι που δεν τα ήξερα, και άλλα μου ξέφευγαν.» είναι το υστερόγραφο της επιστολής του Θανάση Κλαδούχου η οποία αποτελεί την κειμενική βάση της παράστασής μας και κυριολεκτεί. Ο συγγραφέας της απολογείται για τα τυχόν ορθογραφικά ή συντακτικά λάθη του. Όμως η φράση αυτή τόσο στην επιστολή όσο και στην παράσταση αποτελεί το επιστέγασμα όσων έχουν προ ειπωθεί. Κι έτσι αποκτά ένα άλλο νόημα πέρα και πάνω από την κυριολεξία της. Μοιάζει το απόφθεγμα μιας ολόκληρης ζωής που αναγνωρίζει ότι έχει κάνει λάθη, αποδέχεται ότι κάποια δεν θα μπορούσε να τα αποτρέψει και άλλα, απλά, ανθρώπινα δεν μπόρεσε να τα αποφύγει. Το απολογητικό πρόσημο της φράσης, χωρίς όμως εξάρσεις και συναισθηματισμούς και η αθέλητη βαρύτητα αυτής της φράσης συμπυκνώνει τη γοητεία όλου του κειμένου η οποία και με κινητοποίησε να παρασταθεί στο θέατρο.
3. Τελικά αυτή η σιωπή προς την οικογένειά του για τον πόλεμο και την εξορία και τις κακουχίες, λειτούργησε ευεργετικά γι’ αυτόν, για τους οικείους του, ή όχι. Ποια η δική σας θέση σε αυτό, πέρα από την προσωπική συναισθηματική σας εμπλοκή στην τελική της αποκάλυψη.
Κατανοώ την ανθρώπινη πλευρά της ανάγκης να σιωπήσουν οι άνθρωποι που υπέστησαν τις κακουχίες του πολέμου, τις διώξεις και την εξορία λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων. Σίγουρα δύσκολα αποκαλύπτεις στο παιδί σου όλα αυτά όταν προσπαθείς να του εμφυσήσεις την ελπίδα για το μέλλον. Πίστευαν, επίσης, προφανώς, πως η σιωπή είναι ένας τρόπος προστασίας του. Πως αν δεν ξέρει δεν θα επηρεαστεί ίσως να κάνει τα ίδια «λάθη» ή ακόμα και τα ίδια «σωστά» λόγω των οποίων όμως θα υποφέρει. Έβαλαν λοιπόν πάνω και από τη γνώση της ιστορίας που υπήρχε ζωντανή μέσα στο ίδιο τους το σπίτι την ελπίδα της προσωπικής ευτυχίας του παιδιού τους ή τουλάχιστον αυτό που πίστευαν ως προσωπική ευτυχία.
Αντιλαμβάνομαι την ανάγκη αυτής της σιωπής και των απολύτως καλών προθέσεών τους. Έχοντας όμως την αναγκαία πια χρονική απόσταση από τις ιστορικές αυτές στιγμές πιστεύω πως το παιδί μας πρέπει να γνωρίζει τις επιλογές μας, τους λόγους που καταλήξαμε σε αυτές και τις συνέπειές τους. Όχι λόγω μιας προσπάθειας ειλικρινούς στάσης απέναντι στη ζωή μόνο αλλά και γιατί είναι χρέος μας απέναντί τους κατά τον ίδιο τρόπο που οφείλουμε να γνωρίζουμε την ιστορία για να μπορούμε να αναγνωρίσουμε συγκυρίες ιστορικές που επίκειται να επαναληφθούν. Η στάση μας απέναντί τους είναι εξίσου σημαντική απέναντι στον εαυτό μας και στα παιδιά μας όσο και απέναντι στην ιστορία την ίδια.
4. Μέσα από την παράσταση εμβαθύνετε περισσότερο στο προσωπικό επίπεδο μιας συγκεκριμένης επιστολής, ή επιθυμείτε μια κάποιου είδους αναγωγή στο σημερινό κοινωνικό γίγνεσθαι;
Πιστεύω πως η εμβάθυνση στο προσωπικό δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από το γενικό, κοινωνικό και πολιτικό. Δεν υπάρχει ανθρώπινη ύπαρξη εκτός κοινωνικού συνόλου ακόμα κι αν η ίδια θέτει εαυτόν εκτός. Στην παράσταση η προσωπικότητα του Σταύρου αναδεικνύεται ακριβώς από τη στάση του απέναντι στην ιστορία. Από τις προσωπικές του επιλογές απέναντι όμως σε ιστορικές συγκυρίες που κάποιος πρέπει να πει το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι και να υποστεί τις συνέπειες αυτών των επιλογών. Η αναγωγή στο σημερινό κοινωνικό γίγνεσθαι είναι ακριβώς η πράξη ενός ανθρώπου, η οποία αν και απολύτως προσωπική είναι ταυτόχρονα αναπόφευκτα απολύτως πολιτική και κοινωνική.
5. Τελικά η Ιστορία μας καλεί κάθε φορά να επιλέξουμε, να δράσουμε, να πράξουμε; Κι αν συμβαίνει αυτό, τελικά μήπως χρειαζόμαστε ο καθένας μας από ένα υστερόγραφο, ή μια ανοιχτή επιστολή προς αδελφούς, φίλους, και γενικά την κοινωνία;
Είμαστε μέρος της Ιστορίας ακόμα και μέσα από την απραξία μας. Δημιουργούμε την Ιστορία της εποχής που ζούμε με τις πράξεις και τις δράσεις μας, τις θετικές ή τις αρνητικές, τα μεγάλα ναι ή τα μεγάλα όχι, αλλά και με την μη πράξη. Χρειαζόμαστε, πιστεύω ένα υστερόγραφο που να μας κάνει γνωστό το παρελθόν μας, τις ρίζες μας, την Ιστορία ώστε να έχουμε τη βάση για τις αποφάσεις μας και χρειάζεται να δημιουργήσουμε οι ίδιοι το δικό μας υστερόγραφο προς τα παιδιά μας. Η αποφυγή της σκυτάλης των υστερογράφων, των προσωπικών και ιστορικών αποτυπωμάτων προς τα παιδιά μας δημιουργεί γενιές στον αέρα. Και θα μπορούσε κάποιος να πει πως είναι καλό κάθε γενιά να ξεκινάει tabula rasa για να κάνει τα δικά της σωστά και λάθη αλλά αυτό θα έλεγε κανείς πως είναι σαν να λέμε πως δεν θα δώσουμε στο παιδί μας ένα κινητό αλλά θα του ζητήσουμε να δημιουργήσει ένα κινητό προκειμένου να το χρησιμοποιήσει. Δεν θα ήταν αν όχι χαζό, επιεικώς χάσιμο χρόνου;
Συντελεστές της παράστασης:
Σύνθεση κειμένων – Σκηνοθεσία: Κατερίνα Μπερδέκα
Σκηνικά: Γιώργος Γαβαλάς
Σχεδιασµός φωτισµών: Λευτέρης Παυλόπουλος
Μουσική: Δημήτρης Παπαλάμπρου
Κοστούμια: Χάρης Σουλιώτης
Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή
Οργάνωση Παραγωγής: Πάνος Σβολάκης
Παίζουν οι ηθοποιοί:
Μαριάνθη Μπαϊρακτάρη
Αθηνά Μπερδέκα
Τάκης Σακελλαρίου
Στράτος Σωπύλης
Ιnfo: Θέατρο του Νέου Κόσμου. Κάτω Χώρος. Από 14.5.2018 έως 5.6.2018. ΜΕΡΕΣ / ΩΡΕΣ: Δευτέρα 21:15.Τρίτη 21:15.
Δείτε το trailer της παράστασης:
https://www.hereticalideas.gr/2018/05/ysterografo.html
Αφήστε ένα σχόλιο