Η αναδυόμενη Συμμαχία Ρωσίας-Τουρκίας-Ιράν προκαλεί το ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή

Η αναδυόμενη Συμμαχία Ρωσίας-Τουρκίας-Ιράν προκαλεί το ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή

Μια ασυνήθιστη τριπλή συμμαχία που αναδύεται μέσω της Συρίας θα μπορούσε να αλλάξει την περιφερειακή ισορροπία δυνάμεων και να προκαλέσει το ΝΑΤΟ – στο βαθμό που διατηρηθεί.

του Conn Hallinan

Μία ασυνήθιστη τριπλή συμμαχία αναδύεται μέσα από τον πόλεμο στη Συρία -ο οποίος θα μπορούσε να μεταβάλει ολοκληρωτικά την ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, να αποσταθεροποιήσει τη συμμαχία του ΝΑΤΟ και να περιπλέξει τα σχέδια της διοίκησης Τράμπ για το Ιράν.

Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μια ακόμη διπλή «σταύρωση» μία από τις μεγαλύτερες εθνοτικές ομάδες της περιοχής, τους Κούρδους.

Ωστόσο, η τριμερής αυτή συμμαχία -η Τουρκία, η Ρωσία και το Ιράν- αποτελείται από τρεις χώρες που δεν ομοιάζουν πολύ, έχουν διαφορετικούς στόχους και οι πολιτικές τους καθοδηγούνται από ένα συνδυασμό γεωστρατηγικών στόχων και εσωτερικής πολιτικής.

Με λίγα λόγια, το «εύθραυστο» και «περίπλοκο» αυτής της συμμαχίας ανταποκρίνεται στην περιγραφή της.

Ο τρόπος με τον οποίο η τριάδα αυτή μπορεί να επηρεαστεί από την κοινή επίθεση των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Βρετανίας στη Συρία είναι ασαφής, αλλά μακροπρόθεσμα η συμμαχία αυτή θα επιβιώσει πιθανώς από τη συνέχιση και εντατικοποίηση των εχθροπραξιών.

Εδραίωση της θέσης του Ερντογάν

Κοινό έδαφος ήταν αυτό που προέκυψε από τη συνάντηση της 4ης Απριλίου μεταξύ του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, του Ιρανού Προέδρου Χασάν Ρουχάνι και του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν.

Στη συνάντηση στην Άγκυρα, τα τρία μέρη υποσχέθηκαν να στηρίξουν την «εδαφική ακεραιότητα» της Συρίας, να βρουν διπλωματική διέξοδο στον πόλεμο και να ξεκινήσουν την ανασυγκρότηση μιας Συρίας που καταστράφηκε από επτά χρόνια πολέμου. Παρόλο που η Ρωσία και η Τουρκία υποστήριζαν ρητά τις συνομιλίες που διεξήγαγαν τα Ηνωμένα Έθνη στη Γενεύη, το Ιράν παρέμεινε σιωπηλό σε αυτό το θέμα, προτιμώντας μια περιφερειακή λύση χωρίς «επεμβάσεις από το εξωτερικό».

«Κοινό έδαφος», ωστόσο, δεν σημαίνει ότι τα μέλη της «τριμερούς» βρίσκονται στην ίδια πλευρά.

Τα συμφέροντα της Τουρκίας αφορούν τόσο στην εσωτερική πολιτική κατάσταση της χώρας, όσο και στην εξωτερική της πολιτική. Ο τουρκικός στρατός διεξάγει σήμερα δύο στρατιωτικές επιχειρήσεις στη βόρεια Συρία, την επιχείρηση «κλάδος Ελαίας» και την «Ασπίδα του Ευφράτη», με στόχο την απώθηση κυρίως των Κούρδων Λαϊκής Προστασίας (YPG). Αλλά αυτές οι επιχειρήσεις είναι επίσης βαθιά συνδεδεμένες με την εσωτερική τουρκική πολιτική.

Η εσωτερική στήριξη του Ερντογάν έχει διαβρωθεί από διάφορους παράγοντες: την εξάντληση με την τρέχουσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε μετά το πραξικόπημα του 2016, την κατάσταση της οικονομίας και τη δραματική πτώση της αξίας της τουρκικής λίρας.

Αντί να περιμένει το 2019, ο Ερντογάν εξάγγειλε πρόωρες εκλογές την περασμένη εβδομάδα, εκμεταλλευόμενος τα πλήγματα κατά των Κούρδων που είναι εξαιρετικά δημοφιλή στους δεξιούς Τούρκους εθνικιστές. Ο Ερντογάν χρειάζεται όλες τις ψήφους που μπορεί να πάρει για να εφαρμόσει τις πρόσφατα ψηφισμένες υπερεξουσίες του ως πρόεδρος, και να εφαρμόσει την «ενός ανδρός αρχή»..

Πρόκληση σφήνας στο ΝΑΤΟ

Ωστόσο, για να γίνει μέλος αυτής της συμμαχίας, ο Ερντογάν αναγκάστηκε να τροποποιήσει τον στόχο του να απαλλαγεί από τον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ Ασσάντ και να συμφωνήσει -εν πάση περιπτώσει- να αποσυρθεί από τις περιοχές της βόρειας Συρίας που καταλήφθηκαν από τον τουρκικό στρατό. Η Ρωσία και το Ιράν ζήτησαν να επιστραφούν οι περιοχές που κατακτούν οι Τούρκοι στο Συριακό Στρατό.

Οι στόχοι της Μόσχας είναι να διατηρήσουν μόνιμα την παρουσία τους στη Μέση Ανατολή με τη μόνη βάση που διαθέτουν στην Ταρτούς, και να βοηθήσει τη μόνιμη (και εξαιρετικά πολύτιμη) σύμμαχό της, τη Συρία. Οι Ρώσοι δεν ενδιαφέρονται για την παραμονή του Άσσαντ στην εξουσία προσωπικά, αλλά θέλουν μια φιλική κυβέρνηση στη Δαμασκό. Θέλουν επίσης να καταστρέψουν την Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος, που έχουν προκαλέσει στη Μόσχα σημαντικό πρόβλημα στον Καύκασο.

Επίσης, η Ρωσία δεν θα ήταν καθόλου αδιάφορη στη δημιουργία μιας σφήνας στο ΝΑΤΟ από την Άγκυρα. Μετά τις ΗΠΑ, η Τουρκία έχει το δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ έσπασε τη συμφωνία του 1989 για να μην εντάσσει στους κόλπους του πρώην μέλη του Ρωσικού Συμφώνου της Βαρσοβίας ως αντάλλαγμα για την αποχώρηση των Σοβιετικών από την Ανατολική Ευρώπη. Από τον Γιουγκοσλαβικό πόλεμο το 1999, η συμμαχία έχει προχωρήσει μέχρι τα σύνορα της Ρωσίας. (Ο πόλεμος του 2008 με τη Γεωργία και η κατάληψη της Κριμαίας το 2014 ήταν σε μεγάλο βαθμό αντίδραση σε αυτό που η Μόσχα βλέπει ως στρατηγική περικύκλωσης από τους αντιπάλους της).

Η Τουρκία έρχεται σε αντίθεση με τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ γύρω από μια διαμάχη μεταξύ της Ελλάδας και της Κύπρου για τους πετρελαϊκούς πόρους και τους άλλους φυσικούς πόρους στη θάλασσα και πρόσφατα συνέλαβε δύο Έλληνες στρατιώτες που παραβίασαν τα τουρκικά σύνορα με την κατηγορία της κατασκοπείας. Ο Ερντογάν είναι επίσης οργισμένος με το γεγονός ότι οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αρνούνται να εκδώσουν Τούρκους στρατιωτικούς και πολίτες, οι οποίοι, κατά τους ισχυρισμούς του, βοήθησαν να πραγματοποιηθεί το πραξικόπημα του 2016 εναντίον του. Ενώ οι περισσότερες χώρες του ΝΑΤΟ καταδίκασαν τη Μόσχα για την πρόσφατη επίθεση εναντίον δύο Ρώσων στη Βρετανία, οι Τούρκοι δεν το έκαναν .

Οι τουρκικές σχέσεις με τη Ρωσία έχουν και οικονομική πλευρά. Η Άγκυρα θέλει έναν αγωγό φυσικού αερίου από τη Ρωσία (Turkish Stream), θεμελίωσε το εργοστάσιο με ένα ρωσικό πυρηνικό αντιδραστήρα 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων, και εξασφάλισε 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια για το αντιαεροπορικό σύστημα S-400 της Ρωσίας.

Το κουρδικό ζήτημα

Οι Ρώσοι δεν υποστηρίζουν τον πόλεμο του Ερντογάν εναντίον των Κούρδων και έχουν ασκήσει πιέσεις για την ένταξη κουρδικών αντιπροσωπειών στις διαπραγματεύσεις για το μέλλον της Συρίας. Ωστόσο, η Μόσχα έδωσε σαφώς στους Τούρκους το πράσινο φως για να επιτεθεί στην Afrin τον περασμένο μήνα, εκδιώκοντας το YPG που την απελευθέρωσε από το Ισλαμικό Κράτος και τις ομάδες που υποστηρίχθηκαν από την Τουρκία και από την Αλ Κάιντα. Πολλοί Κούρδοι κατηγορούν τη Μόσχα ότι τους πρόδωσε.

Οι Ρώσοι θα παραμείνουν αμέτοχοι, εάν οι τουρκικές δυνάμεις κινηθούν περισσότερο ανατολικά στη Συρία και επιτεθούν στην πόλη Manbij, όπου οι Κούρδοι συμμαχούν με τις αμερικανικές και τις γαλλικές δυνάμεις; Και η εχθρότητα του Ερντογάν έναντι των Κούρδων θα οδηγήσει σε ένοπλη σύγκρουση μεταξύ τριών μελών του ΝΑΤΟ;

Μια τέτοια σύγκρουση φαίνεται απίθανη, παρόλο που οι Τούρκοι ιθύνοντες εκφωνούν πύρινους λόγους τις τελευταίες εβδομάδες. «Όσοι συνεργάζονται με τις τρομοκρατικές οργανώσεις [YPG] στοχεύουν την Τουρκία», ανέφερε ο αντιπρόεδρος της Τουρκίας Μπέκιρ Μπότζταν σχολιάζοντας έντονα τη στήριξη της Γαλλίας προς τους Κούρδους. Η απειλή προς τους Γάλλους είναι ένα θέμα και η αντιπαράθεση με τον αμερικανικό στρατό ένα άλλο εντελώς διαφορετικό.

Φυσικά, εάν ο Πρόεδρος Τράμπ αποσύρει τις δυνάμεις των ΗΠΑ από τη Συρία, θα είναι δέλεαρ για την Τουρκία να κινηθεί. Αν και η «τριμερής συμμαχία» έχει συμφωνήσει με την κυριαρχία της Συρίας, αυτό δεν θα σταματήσει την Άγκυρα από την ανάμειξη της στις κουρδικές υποθέσεις. Οι Τούρκοι διορίζουν ήδη διοικητές και δήμαρχους για τις περιοχές της Συρίας που κατέχουν.

Σύροντας τις ΗΠΑ σε δύσκολη θέση

Το μεγαλύτερο μέλημα του Ιράν στη Συρία είναι η διατήρηση ενός ρυθμιστικού χώρου (buffer zone) μεταξύ της ίδιας και της πολύ επιθετικής συμμαχίας των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας, που φαίνεται να βρίσκεται στα προκαταρκτικά στάδια του σχεδιασμού ενός πολέμου κατά της δεύτερης μεγαλύτερης χώρας στη Μέση Ανατολή.

Το Ιράν δεν είναι καθόλου η απειλή που παρουσιάζεται. Ο στρατός του είναι σχετικά μικρός και ανίσχυρος και η λεγόμενη «σιιτική ημισέληνος» -το Ιράν, το Ιράκ, η Συρία και ο Λίβανος- είναι σχεδόν μια δυτική εφεύρεση (αν και τον όρο διατύπωσε πρώτος ο σουνίτης βασιλιάς της Ιορδανίας).

Η Τεχεράνη έχει αποδυναμωθεί από τις αυστηρές κυρώσεις και αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο η Ουάσιγκτον να αποσυρθεί από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και να επιβάλει εκ νέου ακόμη περισσότερες κυρώσεις. Ο διορισμός του συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας, John Bolton, ο οποίος ανοιχτά απαιτεί αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν, πρέπει να έχει προκαλέσει ανατριχίλα στις σπονδυλικές στήλες των Ιρανών.

Αυτό που χρειάζεται η Τεχεράνη από τους συμμάχους της είναι να την προστατεύσουν από την εχθρότητα των ΗΠΑ, του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας. Από αυτή την άποψη, η Τουρκία και η Ρωσία θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες.

Το Ιράν έχει τροποποιήσει τους αρχικούς στόχους του στη Συρία για ένα καθεστώτος που να κυριαρχείται από σιίτες, συμφωνώντας σε έναν «μη σεχταριστικό χαρακτήρα» για μια μεταπολεμική Συρία. (Ο Ερντογάν έχει επίσης παραιτηθεί από την επιθυμία του για κυβέρνηση που να κυριαρχείται από τους σουνίτες στη Δαμασκό).

Πόλεμος και πετρέλαιο

Ο πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ ή των συμμάχων του και του Ιράν θα ήταν καταστροφικός, μια μη κερδοφόρα σύγκρουση που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τη Μέση Ανατολή ακόμη περισσότερο από ό, τι είναι τώρα. Θα ωθούσε, ωστόσο, ψηλά την τιμή του πετρελαίου, που σήμερα κυμαίνεται γύρω στα 66 δολάρια το βαρέλι.

Η Σαουδική Αραβία ενδιαφέρεται για μια τιμή τουλάχιστον 100 δολάρια το βαρέλι, για να εξασφαλίσει πολύ γρήγορα χρήματα. Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Υεμένη έχει και αυτόν τον στόχο, όπως επίσης η ανάγκη διαφοροποίησης της οικονομίας, καθώς και η αυξανόμενη οργή από τους νέους Σαουδάραβες -το 70% του πληθυσμού- που διεκδικούν θέσεις εργασίας και η δημιουργία τους απαιτεί πολλά χρήματα, ενώ οι τρέχουσες τάσεις στην τιμολόγηση του πετρελαίου δεν το επιτρέπουν.

Ο πόλεμος και το πετρέλαιο κάνουν αταίριαστους τους συνέταιρους. Ενώ οι Σαουδάραβες καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να ανατρέψουν το καθεστώς Assad και να τροφοδοτήσουν τους εξτρεμιστές που αγωνίζονται εναντίον των Ρώσων στη Συρία, το Ριάντ ζητάει από τη Μόσχα να υπογράψει μια μακροπρόθεσμη συμφωνία του ΟΠΕΚ για τον έλεγχο του εφοδιασμού με πετρέλαιο. Αυτό πιθανότατα δεν θα συμβεί -οι Ρώσοι είναι ευχαριστημένοι με μια τιμή πετρελαίου από $ 50 έως $ 60 το βαρέλι- και είναι επιφυλακτικοί σε συμφωνίες που θα περιορίσουν το δικαίωμά τους να εκμεταλλευτούν νέα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Η τζιχάντ των Σαουδαραβών απέναντι στους Ιρανούς έχει μια απελπιστικά εσωτερική χροιά και δεν θα μπορούσε διαφορετικά. Η μεγαλύτερη απειλή για το βασίλειο προέρχεται πάντα από μέσα.

Οι προκλήσεις και τα αντιτιθέμενα συμφέροντα που μπορούν να καταστρέψουν συμμαχίες στη Μέση Ανατολή είναι πάρα πολλά για να αγνοούνται και η «τριμερής» είναι γεμάτη αντιφάσεις και αντικρουόμενα συμφέροντα. Αλλά ο πόλεμος στη Συρία μοιάζει σαν να οδεύει προς το τέλος του -και στο σημείο αυτό το Ιράν, η Ρωσία και η Τουρκία φαίνεται να είναι οι μοναδικοί δρώντες που έχουν ένα σενάριο να υλοποιήσουν, που ξεπερνά τους «νέους» και «ωραίους» πυραύλους κρουζ στα κεφάλια των ανθρώπων.

από το «https://www.mintpressnews.com/»

 

https://www.hereticalideas.gr/2018/04/anadyomeni-symmaxia-rosias-tourkias-iran-prokalei-nato-sti-mesi-anatoli.html