2024: Η Χρονιά των Αντιθέσεων και η Ελλάδα
του Νίκου Στραβελάκη*
Την προηγούμενη εβδομάδα είδαμε το ρευστό διεθνές περιβάλλον που διαμορφώνεται με την νέα ένταση της κρίσης και τις τραγικές γεωπολιτικές αναταράξεις που έχει προκαλέσει. Στην Ελλάδα η κυβέρνηση και η κυρίαρχη προπαγάνδα προσπαθεί να τα αφήσει όλα αυτά έξω από τη συζήτηση προσπαθώντας να περάσει την εικόνα Γαλατικού Χωριού για τη χώρα. Η όλη προπαγάνδα συνοψίζεται στην αναφορά του περιοδικού Economist που μας χαρακτήρισε «Χώρα της Χρονιάς».
Βέβαια προξενεί έκπληξη που το εν λόγω περιοδικό δεν αναφέρθηκε καθόλου στις ανησυχίες σειράς οικονομολόγων, προεξάρχοντος του νομπελίστα Τζόσεφ Στίγλιτζ, κι ας διατυπώθηκαν στο συνέδριό του πριν λίγο καιρό στην Αθήνα. Οι τελευταίοι εξέφρασαν σοβαρές επιφυλάξεις για την αισιοδοξία της Ελληνικής κυβέρνησης. Άλλωστε δεν χρειάζεται να έχει Νόμπελ στα οικονομικά κάποιος για να επισημάνει ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση που το ΑΕΠ είναι χαμηλότερό από εκείνο του 2009 και μάλιστα σε ποσοστό που αγγίζει το 20%, που έχει διψήφιο ποσοστό ανεργίας δεκατρία χρόνια μετά το ξέσπασμα τη κρίσης και είναι προτελευταία σε κατακεφαλήν εισόδημα στην Ευρωζώνη (τελευταία είναι η Βουλγαρία).
Επιπλέον, σοβαρές επιφυλάξεις εκφράστηκαν στο εν λόγω συνέδριο για το κατά πόσο είναι αντιπροσωπευτικοί και διατηρήσιμοι οι ρυθμοί μεγέθυνσης της Ελληνικής οικονομίας. Οι σύνεδροι επισήμαναν την υπερβολική εξάρτηση από τον τουρισμό και το γεγονός και ότι η κατανάλωση είναι πάνω από 90% του ΑΕΠ, υποδηλώνοντας αδύναμες έως ανύπαρκτες επενδύσεις.
Το κυριότερο όμως είναι ότι οι κρατικές δαπάνες δημόσιας διοίκησης και άμυνας και ο κλάδος του «real estate» συνεχίζουν να αντιπροσωπεύουν αθροιστικά κάπου 25% του ΑΕΠ (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ 2022). Το «real estate» αφορά «τεκμαρτά εισοδήματα» (κυρίως το ενοίκιο που θα πλήρωναν οι ιδιοκατοικούντες αν το σπίτι δεν ήταν δικό τους) ενώ οι κρατικές και ιδιαίτερα οι αμυντικές δαπάνες σε καμία περίπτωση δεν αντιστοιχούν σε προστιθέμενη αξία. Θα μου πείτε ότι το ίδιο κάνουν και οι υπόλοιπες χώρες τόσο στην ΕΕ όσο και σε ολόκληρο το κόσμο. Σωστό, όμως τις χώρες τη ΕΕ τουλάχιστον οι συγκεκριμένοι κλάδοι δεν φτάνουν αθροιστικά ούτε το 15% του ΑΕΠ.
Κοντολογίς, αν εξαιρέσουμε αυτά τα στοιχεία από το ΑΕΠ η εικόνα αλλάζει άρδην. Η υποτιθέμενη μεγέθυνση αδυνατίζει και σε ορισμένες χρονιές γίνεται και αρνητική. Το χειρότερο είναι ότι ανάλογα φαινόμενα παρατηρήθηκαν και στο προηγούμενο Ελληνικό «οικονομικό θαύμα» της περιόδου Σημίτη (1995-2004). Σε εκείνες τις συνθήκες το ξεφούσκωμα του «real estate» συνέπεσε με την τραγωδία που ακολούθησε με τα μνημόνια.
Βέβαια, η περίοδος 1995-2004 δεν ήταν περίοδος παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και η φούσκα τη ελληνικής οικονομίας είχε κάποια αναδιανεμητικά αποτελέσματα έστω και μέσα από τη αύξηση του δανεισμού των νοικοκυριών. Τώρα έχει χαθεί ακόμη και αυτό το πρόσκαιρο αναδιανεμητικό αποτέλεσμα και ελάχιστοι συμπολίτες μας μπορούν να συμμεριστούν την αισιοδοξία των κυβερνώντων αφού οι περισσότεροι τα φέρνουμε βόλτα δύσκολα.
Δυστυχώς, για τα θέματα των μισθών και της ακρίβειας η κυβερνητική πολιτική δεν υπόσχεται και πολλά τα επόμενα χρόνια. Το αντίθετο, με το νέο σύμφωνο σταθερότητας η Ελλάδα μπαίνει σε μια περίοδο χρόνιας λιτότητας από τη οποία εξαιρούνται μόνο οι αμυντικές δαπάνες για να κάνουν τζίρο οι εταίροι και προμηθευτές πολεμικού υλικού.
Το μόνο που φαίνεται να έχει προτεραιότητα στη κυβερνητική ατζέντα είναι η ιδιωτικοποίηση της ανώτατης παιδείας και η αποψίλωση της δημόσιας υγείας. Είναι δύο τομείς που ενδιαφέρουν τους πολιτικούς φίλους της κυβέρνησης και συγχρόνως περιορίζουν τις δημόσιες δαπάνες. Βλέπετε τα ιδιωτικά ΑΕΙ αργά ή γρήγορα θα οδηγήσουν σε δίδακτρα και τα δημόσια ΑΕΙ αφού τα τελευταία δεν θα μπορούν να επιβιώσουν με το ειδικό μισθολόγιο του δημοσίου. Αυτό συμβαίνει ήδη στα περισσότερα μεταπτυχιακά προγράμματα όπου καταβάλλονται δίδακτρα για τις επιπλέον ώρες διδασκαλίας που προσφέρουν οι διδάσκοντες. Αντίστοιχα η μετατροπή των ιδιωτικών νοσοκομείων σε «πανεπιστημιακά» θα αποστερήσει τα δημόσια νοσοκομεία από το ανθρώπινο δυναμικό που είναι και το μεγαλύτερο περιουσιακό τους στοιχείο. Το αποτέλεσμα θα είναι η σταδιακή ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών της δημόσιας υγείας. Οι χώροι της δημόσιας υγεία και της ανώτατης εκπαίδευσης βρίσκονται ήδη σε αναβρασμό μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις.
Όμως οι αντιπαραθέσεις δεν θα περιοριστούν εκεί. Το 2024 φαίνεται ότι θα έχουμε σημαντικές γεωπολιτικές εξελίξεις στο Αιγαίο και τη Κύπρο. Τις υπαγορεύουν οι ανάγκες των πολυεθνικών της ενέργειας σε βάρος των λαών και στις δύο πλευρές του Αιγαίου. Οι εξελίξεις αυτές θα φέρουν σημαντικές τριβές ανάμεσα στη κυβέρνησης και ένα σημαντικό μέρος της εκλογικής της πελατείας αφού η συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων αερίου ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία συνεπάγεται μοίρασμα της υφαλοκρηπίδας και πιθανά των χωρικών υδάτων.
Αν δείχνουν κάτι όλα όσα είπαμε μέχρι τώρα είναι ότι η Ελλάδα αναζητά απεγνωσμένα ρόλο στο διεθνή καταμερισμό εργασίας. Αυτό φάνηκε και με την Ελληνική συναίνεση στην επίσημη εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η φιλοξενία προσφύγων έναντι αμοιβής υπό τον όρο ότι δεν θα μπορούν να κινηθούν εντός ΕΕ συνιστούν τη μετατροπή της χώρας σε «αποθήκη ψυχών» για να μην πω σε «στρατόπεδο συγκέντρωσης».
Οι αντιπαραθέσεις που εγκυμονεί το 2024 ανάμεσα στη κοινωνία και την κυβέρνηση της ΝΔ είναι μεγάλες. Η έκβασή τους θα κρίνει την τύχη του πολιτικού σκηνικού το επόμενο διάστημα. Λαϊκές – κινηματικές νίκες στο πεδίο των μισθών, των κοινωνικών παροχών (παιδεία, Υγεία) και της διεθνούς αλληλεγγύης θα μεταβάλλουν άρδην τους πολιτικούς συσχετισμούς σαρώνοντας τη δημοσκοπική μονοκρατορία της ΝΔ. Αυτό είναι το πραγματικό πολιτικό επίδικο για την κοινωνία.
*Διδάσκων του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ
από το «https://www.militaire.gr/»
https://www.hereticalideas.gr/2024/01/2024-i-chronia-ton-antitheseon-kai-i-ellada.html
Αφήστε ένα σχόλιο