Επιχείρηση «Αποσάθρωση Κοινωνίας και Συνείδησης»

Επιχείρηση «Αποσάθρωση Κοινωνίας και Συνείδησης»

Ο στόχος της διάλυσης της κοινωνίας προϋποθέτει την αποσάθρωση όλων των στοιχείων που τη συνέχουν, που της δίνουν νόημα, που την ενεργοποιούν, που την απαρτίζουν. Το σύστημα, δηλαδή το κεφάλαιο, στη φάση που διανύουμε πρέπει να υπερβεί όλα τα «εμπόδια». Δεν είναι μόνο το κράτος-έθνος που ορθώνει φραγμούς στη ροή του. Τώρα είναι και η κοινωνία σαν τέτοια, σαν κοινωνία. Δηλαδή, η υπαρκτή συγκρότηση και θέσμιση των κοινωνιών όπως αυτές προέκυψαν μέσα στην ιστορική διαδικασία, και η αποτύπωση σε αυτές των συσχετισμών δυνάμεων, σήμερα αποτελούν μία ακόμα τροχοπέδη. Η οποία πρέπει να ανατιναχθεί από το κεφάλαιο -όχι μόνο πέρα από τα σύνορα της «χώρας του» αλλά και στο εσωτερικό κάθε χώρας- ώστε αυτό να μπορεί να διαιωνίσει την κυριαρχία του.

Το νέο καθεστώς, καθεστώς κυριαρχίας χωρίς την ηγεμονία, δηλαδή την κλασικού τύπου συναίνεση, οδηγεί στην υιοθέτηση μιας παρατεταμένης κατάστασης έκτακτης ανάγκης, Μέσα σ’ αυτήν ανατινάζονται όλες οι προηγούμενες σχέσεις και θεσμίσεις, κι ορίζεται ένα νέο μοντέλο ατόμου σε μια συνθήκη α/κοινωνίας, μη-κοινωνίας. Ενός ατόμου εντελώς εξατομικευμένου και κλεισμένου στη «φούσκα του», που συγκροτείται μάλλον από το διαδικτυακό του αποτύπωμα, παρά από τις σχέσεις του έστω με λίγους ανθρώπους. Επειδή παράλληλα ανατινάζεται -ή γίνονται απόπειρες συστηματικές να ανατιναχθεί- η οικογένεια, διαλύεται η ιστορία και οι παραδόσεις, μπαίνουν όλα στο μπλέντερ, όπως ανατινάζονται και όλες οι εργασιακές σχέσεις. Το άτομο, ως μονάδα, επικοινωνεί με το κράτος διαδικτυακά, ελέγχεται από νέους ψηφιακούς μηχανισμούς, αποκτά ένα barcode, χρειάζεται ειδικούς όρους για να μετακινηθεί ή να πάρει μέρος σε δραστηριότητες. Ο δημόσιος χώρος καταργείται, η δημόσια υγεία και πρόνοια κατεδαφίζονται, τα γκέτο επεκτείνονται, ζώνες και περιοχές ανατινάζονται.

Τι άτομο προσιδιάζει στο υπό μετάβαση σύστημα; Άτομο φοβισμένο και τρομαγμένο, άτομο ανήμπορο να σκεφθεί, άτομο χωρίς πληροφόρηση παρά τον καταιγισμό πληροφοριών, άτομο χωρίς ταυτότητα, φύλο, άτομο χωρίς εθνική και ταξική ένταξη, άτομο στερημένο από δημόσια και κοινωνική υπόσταση. Άτομο καταναλωτής, άτομο προς κατανάλωση στις νέες πλατφόρμες, ή προς άμεση απόρριψη (σκουπίδι) στις ανθρώπινες χωματερές. Άτομο απανθρωποποιημένο.

Ο καπιταλισμός -για να συνεχίσει να υπάρχει- οδηγείται να καταστρέφει τα πιο βασικά στοιχεία του ανθρώπινου είδους: τον άνθρωπο ως κοινωνικό και πολιτικό ον. Εν κοινωνία και πολιτεία υπάρχει ο άνθρωπος. Αυτά ξεριζώνονται τώρα, αυτά είναι ο ύστατος φραγμός που το σύστημα και οι ελίτ θέλουν να υπερβούν. Στόχος παράλογος, ανορθολογικός, που η επιδίωξή του ανατινάζει όλες τις σχετικές ισορροπίες και ανισορροπίες που βρίσκονταν σε μια ορισμένη σχέση. Τώρα έχουμε ένα άλμα όχι απλά στο άυλο όπως λίγο πριν, αλλά ένα άλμα στην αποσάθρωση της κοινωνίας μέσω της αποσάθρωσης της συνείδησης των ανθρώπων.

Για όποιον δεν το καταλαβαίνει, να το πούμε πιο καθαρά: Συμβαίνει στις μέρες μας το μεγαλύτερο και πλέον αντιδραστικό πείραμα κοινωνικής μηχανικής, με πρωτοβουλία των ελίτ του 1% του συστήματος, που στοχεύει στην υπέρβαση των βασικών στοιχείων των ανθρώπινων κοινωνιών. Ο άνθρωπος ως κοινωνικό και πολιτικό ζώον (κατά τον Αριστοτέλη) πρέπει να «μεταλλαχθεί». Θα του αφαιρεθεί το κοινωνικό και το πολιτικό στοιχείο και θα μετατραπεί σε άλλο πράγμα. Πρώτο στάδιο, αυτό που ζούμε: άτομο έντρομο και σε πανικό, δεχόμενο δόσεις τρόμου και φόβου, σε πλήρη σύγχυση, και με κονιορτό από παραστάσεις και φαντασμαγορίες που επιτρέπουν κάθε υπόθεση αλλά διαλύουν την κοινή λογική. Άτομο χωρίς πυξίδα και με καταργημένο τον προγνωστικό ορίζοντα, ακόμα και τον κοντινότερο και αμεσότερο ορίζοντα, και με έξαρση κάθε άκρατου και ακράτητου υποκειμενισμού. Το «Εγώ ο μοναδικός» μιας προηγούμενης φάσης θα μετατραπεί βίαια ή συναινετικά στο «εγώ ο τίποτα». Ο εξανδραποδισμός είναι πολύ κοντά. Τα υπό κατασκευή ανδράποδα θα μπορούν -ίσως- να επευφημούν την ψηφιακή εποχή πατώντας απλά ένα enter.

Τα δύο χρόνια πανδημίας είναι ο μεγάλος προθάλαμος προς αυτόν τον Μεγάλο Μετασχηματισμό.

Όμως δεν είμαστε αμετάκλητα καταδικασμένοι. Υπάρχουν πολλές ρωγμές και το σχέδιο είναι γεμάτο αντιφάσεις. Ειδικά, δε, θα γεννήσει αντιδράσεις και αντιστάσεις. Με ποικίλες μορφές. Ας ξεκινήσουμε πάλι από το α, βου γου, ου: χρειάζεται αντίσταση και νέα συνείδηση. Και αντίστροφα: χρειάζεται νέα συνείδηση και αντίσταση. Μόνο έτσι θα φθάσουμε στη Μεγάλη Επανεκκίνηση της Ανθρώπινης Υπόστασης. Αυτός είναι ο σημερινός στρατηγικός στόχος: η αντίσταση στη «μετάβαση» να γίνει ορμητήριο της Μεγάλης Επανεκκίνησης της Ανθρώπινης Υπόστασης.

Η επικαιρότητα της πάλης απέναντι στην κοινωνική αποδιοργάνωση

Κρίσιμο θέμα η υπέρβαση των μεθοδευόμενων κοινωνικών διαχωρισμών

του Κώστα Δημητριάδη

Σε καιρούς πολύπλευρης συστημικής κρίσης (και αποπειρών απάντησης σε αυτήν με την επιβολή τεράστιων αναδιαρθρώσεων) όπως οι σημερινοί, δεν μπαίνει σε κρίση μόνο η υλική παραγωγή, η οικονομία, η πολιτική, η οργάνωση της κοινωνίας, ή οι σχέσεις κοινωνίας-φύσης. Η κρίση απλώνεται και στην κοινωνική συνείδηση, στους τρόπους που η πραγματικότητα αναπαρίσταται στο νου των ανθρώπων. Σε αυτό το σημείωμα δεν θα μας απασχολήσουν παρά μόνο έμμεσα τα διακριτά «λόγια» ιδεολογικά ρεύματα που διατρέχουν την κοινωνία. Θα σταθούμε κυρίως στις αντιθέσεις και στις συγκρούσεις που βρίσκονται πίσω από τους κλονισμούς των βαθύτερων πιο στοιχειακών και «αυθόρμητων συστημάτων» διαμόρφωσης των κοινωνικών πεποιθήσεων και στάσεων, των κριτηρίων -ανάμεσά τους των λογικών, των αισθητικών και βεβαίως των ηθικών κριτηρίων- της «κοινής γνώμης».

Γιατί τα κύματα βίαιων αλλαγών που προωθούνται εδώ και καιρό με τους «ψηφιακούς» και άλλους επιστημονικοτεχνικής βάσης μετασχηματισμούς και στα οποία η διαχείριση της πανδημίας ήρθε να δώσει μια πρωτοφανέρωτη ώθηση, επηρεάζουν ακριβώς αυτά τα βαθύτερα στρώματα της κοινωνικής συνείδησης. Ασκούν καθοριστικά αποδιοργανωτική επίδραση πάνω στο φρόνημα και στη διαθεσιμότητα των ανθρώπων, στην ψυχική τους ζωή, και εν τέλει διαμορφώνουν τους (νέους) παράγοντες που ορίζουν τη δυνατότητά τους να ελέγχουν τους όρους της ζωής τους, να σχεδιάζουν το μέλλον τους και να στέκονται όρθιοι απέναντι στις δυνάμεις που το φαλκιδεύουν.

Αλλεπάλληλα κύματα προώθησης μεγάλων κοινωνικών διαχωρισμών

Κεντρικό γνώρισμα της περιόδου: Οι κυρίαρχοι «φυτεύουν» επάλληλους διαχωρισμούς μέσα στο κοινωνικό σώμα. Σε κάθε τέτοιο διαχωρισμό μια μερίδα πλειοψηφικού μεγέθους περιφράσσεται, «αποβάλλεται», σπρώχνεται στο περιθώριο και τα θέματα «αναγνώρισης» για αυτούς τους διπλά καταπιεζόμενους γίνονται ο άξονας γύρω από τον οποίο αρθρώνονται δυνατότητες σημαντικών κοινωνικών αντιδράσεων. Εδώ η «αναγνώριση» γίνεται απολύτως συνώνυμη με την έξοδο από την κατάσταση του «κοινωνικά και πολιτικά αόρατου» και ο αγώνας μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες δεν μπορεί παρά να παίρνει άτυπες, υβριδικές μορφές ξένες προς εκείνες τις «κανονικές» που βρίσκονται σε μια πορεία αλματικής ενσωμάτωσής τους στη «λογική» των κυρίαρχων (η γενική πορεία των «κανονικοτήτων» της ιστορικής αριστεράς).

Με τη διαχείριση της πανδημίας, οι διαχωρισμοί έχουν γίνει πιο πολυεπίπεδοι και αλληλοϋποστηριζόμενοι αγγίζοντας βαθύτερα κοινωνικά επίπεδα. Ας σκεφτούμε που ωθεί η τρέχουσα ανανεωμένη μορφή υπαγωγής της επιστήμης στην εξουσία των ελίτ του κεφαλαίου: Σε μια «δικτατορία των ειδικών» και στον επιμελημένα κρυπτικό λόγο τους («που δεν πιάνεται πουθενά»). Που είναι όμως οργανικά δεμένος με τις σκοπιμότητες των οικονομικών και πολιτικών ελίτ. Και με μοχλό αυτό τον λόγο, ο κατ’ επιλογή αποκλεισμός των υπολοίπων πάνω στους οποίους μπαίνει το δίλημμα: είτε εθισμός στη στοίχιση με τον επίσημο λόγο (που αλλάζει κατά τη σκοπιμότητα της κάθε στιγμής και αυτό σπέρνει έναν γενικευμένο ηθικό σχετικισμό) είτε «αποκλεισμός» και περιθωριοποίηση (και τώρα οι λέξεις παίρνουν την καθ’ αυτό χωρική τους έννοια -έξω από τον χώρο, τόσο τον «γεωμετρικό», όσο και τον χώρο- πεδίο δραστηριοτήτων και δικαιωμάτων.

Εδώ πρέπει να δούμε τα εξής: 1) Αυτός ο διαχωριστικός χειρισμός εξορμά από μια πολύ ισχυρή υλική βάση. Προβάρει τους «κοινωνικούς αλγορίθμους» για το εξωπέταγμα της «πλεονάζουσας» εργατικής δύναμης που συνοδεύει σταθερά την λογική των επιχειρούμενων αναδιαρθρώσεων τύπου «Μεγάλης Επανεκκίνησης». Είναι ένας χειρισμός «υπερπληθυσμών» και οι μέθοδοι του σαφώς έχουν έρθει για να μείνουν. Μπαίνουμε σε μια εποχή χειρισμών υπό τον μανδύα πανδημιών και αντιμετώπισης «φυσικοποιημένων» κινδύνων, 2) Στο πολιτικό επίπεδο πάλι: Το ίδιο το «δικαίωμα» χάνει τον πάγιο κανονιστικό του χαρακτήρα (και άρα παύει να είναι δικαίωμα) και απονέμεται κατά την υπαγόμενη σε δυσανάγνωστες σκοπιμότητες προαίρεση του κυρίαρχου (άλλη πηγή ηθικής σχετικοποίησης αυτή). Γίνεται «επίδομα» με μια, σε υβριδική μορφή, αναφορά στα προαστικά ήθη του φεουδάρχη που μοιράζει εύνοιες και τιμωρίες, 3) Σαν συνέπεια ογκώνεται μια υπόκωφη, διευρυνόμενη (και πολύ λίγο αξιολογημένη ως προς τα φορτία της και τις πολιτικές απαιτήσεις που θέτει σε όποιον αγωνίζεται) κρίση κύρους του επιστημονικού λόγου μαζί και κρίσιμων παραδοχών της οικοδομημένης σε μια μακρά προηγούμενη ιστορική περίοδο «κοινής λογικής». Ιδιαίτερα εκδηλώνεται σαν μια απολύτως εύλογη σύγκρουση με τον «ορθολογισμό» των κυρίαρχων. Τον ακραίο ανορθολογισμό τους που επιπλέον τώρα βρίσκεται σε ανοιχτή δομική κρίση.

Η αντιμετώπιση των εκδηλώσεων της κοινωνικής αποδιάρθρωσης, η ανάδειξη της συσχέτισής της με τις πολιτικές των ελίτ, γίνεται για άλλη μια φορά σήμερα, κρίσιμο θέμα

Στο σημερινό σημείο φτάσαμε μέσα στην ειδική συνθήκη ενός πολύ ασύμμετρου συσχετισμού κοινωνικών δυνάμεων, που συνδυάζει την αδυναμία που προέρχεται από την έκπτωση (το «τέλος») του προηγούμενου παγκόσμιας εμβέλειας χειραφετητικού κύματος (σοσιαλιστικού-κομμουνιστικού) του 20ού αιώνα με το αντίστοιχο «δυναμικό» των απαντήσεων του συστήματος σε όσα έθεσε αυτό το χειραφετητικό κύμα. «Δυναμικό» ξεσαλωμένο χωρίς αντίβαρα και άρα ενδογενώς ασταθές που γίνεται αποφασιστικός παράγοντας όξυνσης της συστημικής κρίσης.

Οι κυρίαρχοι μέσα σε αυτή τη συνθήκη είναι υποχρεωμένοι να επισπεύδουν. Για όσο διαρκεί η γενικότερη κοινωνική αδυναμία της ιστορικής περιόδου και μέσα σε αυτήν η συγκυριακότερη συναφής κοινωνική «νάρκωση» που έγινε δυνατή με τις ευχέρειες που τους παρέσχε η διαχείρισή τους της πανδημίας. Στριμώχνουν την πολιτική έκφραση των «από κάτω» σε δύο επίπεδα: 1) Την κλίμακα της αντίθεσης «κέντρου»-«περιφέρειας» προωθούν κατά περίπτωση είτε μια σύγκρουση «δημοκρατίας-αποτελεσματικής δεσποτείας» (απέναντι σε Κίνα, Ν.Α. Ασία, σε κάποιο βαθμό Ρωσία), είτε μια «σύγκρουση πολιτισμών» (απέναντι στον ισλαμικό κόσμο και στα μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα), 2) Στην ενδοκρατική κλίμακα σηκώνουν τη σημαία της πιο «ακραίας»-(εξτρεμιστικής) πολιτικής, επιδιώκοντας την οικοδόμηση μιας αντίθεσης του «κέντρου» προς ένα χαρμάνι «εξτρεμιστικής δεξιάς», δεισιδαιμονίας και συμμοριτισμού. Αυτό οδηγεί σε κρίσιμες επιλογές: συνειδητές πολιτικές αποδιοργάνωσης της κοινωνικής ζωής και οργανική σύμφυση της εξουσίας των ελίτ και των θεσμών της με το οργανωμένο έγκλημα που γίνεται όλο και πιο υπολογίσιμο «πολιτικό κόμμα». Όμως όσο παρόντες είναι οι σχεδιασμοί και οι εμπρόθετες κινήσεις από την πλευρά των ελίτ, άλλο τόσο γίνεται εμφανές ότι δεν μπορούν να κυριαρχήσουν επί των αντιθέσεων και επί της σωρείας των δευτερογενών αποτελεσμάτων που εξαπολύουν οι χειρισμοί τους.

Κρίσιμο το στένεμα του ορίζοντα των κοινωνικών προσδοκιών

Υιοθετώντας μια πρόσφατη σημαντική παρατήρηση του Α. Λινέρα, αποφασιστικό στοιχείο που δίνει τον τόνο της τρέχουσας περιόδου είναι ο σημαντικός κλονισμός της δυνατότητας των ανθρώπων να συγκροτούν μια εικόνα του μέλλοντός τους και σε αυτή τη βάση να κινητοποιούνται θέτοντας στόχους. Αντίθετα η επισφάλεια γίνεται κυρίαρχη νόρμα σε όλα τα επίπεδα. Κονταίνει δραματικά την χρονική κλίμακα του προβλέψιμου και αυτό χρωματίζει τις μορφές με τις οποίες οι άνθρωποι συνειδητοποιούν τους όρους της ύπαρξής τους. Αν προσθέσουμε στα παραπάνω τη νέα φάση ταυτόχρονης συγκεντροποίησης αλλά και εμμεσότητας-αδιαφάνειας (αποκρυφισμού) του εξουσιαστικού ελέγχου που διερχόμαστε, προκύπτουν: 1) Μια ισχυρή υλική βάση πάνω στην οποία φυτρώνει η απελπισμένη καταφυγή σε συνωμοσιολογικές ερμηνείες της πραγματικότητας (η αφ’ υψηλού λοιδωρία τους είναι η στάση του αντιπάλου, δεν μπορεί να είναι η πολιτική στάση των αγωνιζόμενων ανθρώπων που πρέπει να τις «διαβάσουν» προσεκτικά), 2) Το κρίσιμο πολιτικό θέμα της αντιμετώπισης μιας επιμελώς προωθούμενης από τους κυρίαρχους κοινωνικής πολυπλοκότητας και των συνεχώς αναδυόμενων κινδύνων φυσικής προέλευσης: απολύτως πραγματικών μεν αλλά και καθόλου «φυσικών» δε, καθώς είναι αξεχώριστα συνδεμένοι με τους θεμελιωδώς ανορθολογικούς τρόπους του χαοτικού, άναρχου κόσμου του καπιταλιστικού ανταγωνισμού.

Μια πρώτη κατάληξη

Το θέμα έχει πολλές διακλαδώσεις και θα πρέπει να επανέλθουμε. Από τα όσα συνοπτικά εκτέθηκαν όμως προκύπτουν μερικές σημαντικές προτεραιότητες.

α) Η ανάγκη μιας πολιτικής στάσης ξεπεράσματος των επιβαλλόμενων κοινωνικών διαχωρισμών. Μια στάση πρακτικής κίνησης μέσα και μαζί με τους αντιστεκόμενους, τελείως ξένη προς αφελείς «από τα έξω» εξιδανικεύσεις τους που εν τέλει και αυτές κινούνται με τις προδιαγραφές των ιδεολογικών αξιολογήσεων του αντιπάλου. Στάση πολιτικά υποψιασμένη και διατεθειμένη να «διαβάσει» τις πραγματικές συγκεκριμένες δυνατότητες των πραγματικών ανθρώπων.

β) Η αντιμετώπιση των εκδηλώσεων της κοινωνικής αποδιάρθρωσης, η ανάδειξη της συσχέτισής της με τις πολιτικές των ελίτ, γίνεται για άλλη μια φορά σήμερα, κρίσιμο θέμα.

γ) Η προώθηση του δημοκρατισμού σε όλα τα επίπεδα. Και μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, το καίριο πολιτικό πρόταγμα της απομάγευσης της επιστήμης και της πάλης ενάντια στην κοινωνική πολυπλοκότητα που παράγει ο χαοτικός κόσμος των ανταγωνισμών του κεφαλαίου.

από το «https://edromos.gr/»

 

https://www.hereticalideas.gr/2022/01/epicheirisi-aposathrosi-koinonias-kai-syneidisis.html