Ένα μέλλον φτώχειας, εξαθλίωσης και ανασφάλειας!

Ένα μέλλον φτώχειας, εξαθλίωσης και ανασφάλειας!

του Γιάννη Κουκουφίκη

Βλέπω ήδη τους πιο φιλελεύθερους να μένουν άφωνοι από ένα τέτοιο τίτλο. Το να καταγγέλλω την ανασφάλεια, τη φτώχεια και τη δυστυχία, θα πρέπει να το κάνω επειδή μέσα μου, θα σκέφτονται, ίσως υπάρχει ένα κακό μαρξιστικό υπόβαθρο.

Αλλά ποια είναι η έννοια της οικονομικής «επιστήμης»; Ποιος είναι ο σκοπός της οικονομίας; Ποιος είναι ο σκοπός της ανάπτυξης; Ποιος είναι ο σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης;

Αν η απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι μόνο για να κάνουν πιο πλούσια μια μειονότητα που όλο και μικραίνει, τότε δεν έχει και πολύ νόημα. Αν η απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι η βελτιστοποίηση και η καλύτερη κατανομή των πόρων με τη μέγιστη αποδοτικότητα, είναι ήδη καλύτερα.

Αλλά όταν μιλάμε περί αποδοτικότητας στην οικονομία τι εννοούμε; Τι είναι αυτό που λέμε οικονομική αποτελεσματικότητα;

Μια αποδοτική οικονομία είναι αυτή που μπορεί να διασφαλίζει τη δίκαιη κατανομή του πλούτου μεταξύ όλων των φορέων, προκειμένου να προωθηθεί όσο το δυνατόν η πιο γραμμική λειτουργία, ομαλά, με τους λιγότερους αποκλεισμούς.

Τα ελαττώματα σχεδιασμού των συστημάτων μας

Το όραμα της οικονομίας είναι δυστυχώς αρκετά δυαδικό και νομίζω ότι δεν αφήνει αρκετό χώρο για πιο λεπτές αποχρώσεις.

Ή είστε μαρξιστής ή είστε φιλελεύθερος. Ουαί κι αλίμονο αν δεν έχετε διαλέξει κάποιο στρατόπεδο! Πρέπει οπωσδήποτε να σας κατατάξουν κάπου!

Ωστόσο, είμαι μεταξύ εκείνων που πιστεύουν ότι αυτή η μανιχαϊστική αντίληψη μας περιβάλλει και μας καταδικάζει.

Νομίζω ότι το εγγενές ελάττωμα του κομμουνισμού είναι ότι το συλλογικό συμφέρον δεν είναι ίσο με το άθροισμα των επιμέρους συμφερόντων, διότι, εξ ορισμού, το προσωπικό συμφέρον καταστέλλεται, κάτι το οποίο είναι μια τεράστια βλακεία όπως απεδείχθη. Χωρίς κίνητρο και χωρίς ανταμοιβή, δεν υπάρχει προσπάθεια. Αυτό, μπορεί να το κατανοήσει όλος ο κόσμος ή σχεδόν όλος, και υπό αυτήν την έννοια, φυσικά, είναι αδύνατο να είναι κανείς μαρξιστής, στο βαθμό που το οικονομικό σύστημα που είναι γνωστό ως μαρξιστικό σύστημα, είναι καταδικασμένο από την ίδια του τη σύλληψη.

Για το φιλελευθερισμό υπάρχει το αντίθετο πρόβλημα. Το άθροισμα των επιμέρους συμφερόντων δεν είναι απαραίτητα ίσο με το συλλογικό συμφέρον. Κι όμως αυτή είναι η πεποίθηση που κρύβεται πίσω από την φιλελεύθερη ιδεολογία. Οι φιλελεύθεροι “πιστεύουν” ότι το άθροισμα των επιμέρους συμφερόντων δεν μπορεί παρά να είναι παρά θετικό και επωφελές για το κοινό συμφέρον. Αλλά πρόκειται για ψέμα. Εντελώς μια ψευδαίσθηση. Είναι τόσο λάθος, που κάποιος που δεν έπεσε θύμα ιδεολογικών αγκυλώσεων μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι ο καπιταλισμός, στη φιλελεύθερη εκδοχή του, καταλήγει πάντα να παράγει βίαιες κρίσεις, όπου τελικά το ίδιο το σύστημα καταρρέει. Αυτό συνέβη το 1929, όπως επίσης και το 2007.

Το φιλελεύθερο σύστημα είναι εγγενώς ασταθές και φυσικά καταδικασμένο να αποτύχει με τον ίδιο τρόπο, όπως και κάθε μαρξιστικό σύστημα, και οφείλει την επιβίωσή του μετά από κάθε ιστορική κρίση στην παρέμβαση των κρατών ούτως ώστε να το ενισχύσουν και να το διατηρήσουν.

Τα στάδια της ζωής ενός φιλελεύθερου συστήματος είναι πάντοτε τα ίδια. Όχι στις ρυθμίσεις, όσο το δυνατόν λιγότερη νομοθεσία, κι όσο το δυνατόν λιγότερα εμπόδια. Αποτέλεσμα; Τα κέρδη, στην αρχή τουλάχιστον, είναι όλο και πιο σημαντικά. Η φτωχοποίηση αυξάνει σταδιακά, όπως και ο πλούτος που συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερα χέρια. Το χρήμα κινείται όλο και λιγότερο. Τα κέρδη πέφτουν. Τότε για να καλύψει αυτό το φαινόμενο επεκτείνει την πίστωση (χρέος) και τότε συνειδητοποιεί ότι κανείς δεν μπορεί πλέον να πληρώσει τα χρέη του. Οι τράπεζες κατέρρευσαν το 1929 όπως και το 2009. Η συνέχεια είναι γνωστή, η κρίση εξαπλώνεται σε όλη την υπόλοιπη οικονομία. Τα κράτη παρεμβαίνουν με τη σειρά τους πριν καταρρεύσει το σύστημα κάτω από το βάρος του χρέους. Το σύστημα τελικά επαναφέρεται.

Όλα είναι πολύ λογικά. Ως εταιρεία, έχω συμφέρον να μειώσω το κόστος παραγωγής για να γίνω όσο το δυνατόν πιο ανταγωνιστικός και να βελτιώσω τα περιθώρια και να αυξήσω τα κέρδη μου. Αυτός είναι ο λόγος ύπαρξης μου σαν εταιρεία. Κανείς δεν μπορεί να το αρνηθεί. Αποτέλεσμα; Θα προσπαθήσω να αντικαταστήσω μεγάλο μέρος των εργαζομένων μου από μηχανήματα ή θα αναθέσω την παραγωγή μου σε χώρες χαμηλού κόστους .

Λογικά, είτε στην Ελλάδα, είτε εδώ στο Βέλγιο όπου ζω, είτε στις Ηνωμένες Πολιτείες, δημιουργούμε όλο και περισσότερους ανέργους που με τη σειρά τους θα πιέσουν προς τα κάτω τους μισθούς. Γιατί να αυξήσεις το μισθό ενός υπαλλήλου, όταν υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που περιμένουν έστω και μια μικρή δουλίτσα;

Αναπόφευκτα όλο και θα μειώνεται ο αριθμός των φερέγγυων καταναλωτών.

Η ιδέα είναι να αποδείξουμε ότι οι εταιρείες, προσπαθώντας όλες μαζί ταυτόχρονα να ανταποκριθούν στα ατομικά τους συμφέροντα, καταστρέφουν συλλογικά τόσες πολλές θέσεις εργασίας που τελικά έχει σαν επακόλουθο την μείωση των φερέγγυων καταναλωτών που οι ίδιες έχουν ανάγκη για να αυξήσουν ή έστω να διατηρήσουν τα κέρδη τους.

Αυτό είναι το μεγάλο εγγενές ελάττωμα της φιλελεύθερης ορθοδοξίας. Φαίνεται το σύστημα να λειτουργεί πολύ καλά (κάτι που είναι αλήθεια) μέχρι την κατάρρευσή του (αναπόφευκτη και συστηματική στο πέρασμα της ιστορίας).

Ο Χένρυ Φορντ, το 1929 , είχε αυξήσει τον μισθό των εργαζομένων του, έτσι ώστε να μπορούν να αγοράσουν τα αυτοκίνητα που κατασκεύαζαν. Η παρατήρηση αυτή είναι προφανής. Και όμως, οδεύουμε και πάλι προς την καταστροφή και την κατάρρευση ενός φιλελεύθερου συστήματος που έχει τρελαθεί.

Σε τακτά χρονικά διαστήματα, το φιλελεύθερο σύστημα καταρρέει, φέρνοντας ένα μέλλον φτώχειας, εξαθλίωσης και ανασφάλειας για την συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων. Η ειρωνεία είναι ότι οι τελευταίες μεγάλες κρίσεις του φιλελευθερισμού έφεραν τον κομμουνισμό, και το σημερινό σύστημα, μετά το θάνατο του κύριου αντίπαλου του -του μαρξισμού- κάθε μέρα και λίγο περισσότερο οδεύει προς την καταστροφή του. Χωρίς ανθρώπινα θύματα, ίσως αυτό να ήταν μια εξαιρετικής πνευματικής κομψότητας άσκηση.

Ποιος φταίει;

Έτσι, ποιον να κατηγορήσουμε; Ποιος φταίει; Μήπως όλοι μαζί, είμαστε συλλογικά υπεύθυνοι για την καταστροφή που κατά πάσα πιθανότητα θα έρθει; Διότι, κλεισμένοι όλοι μας στον ατομικισμό μας, ξεχνάμε ότι το άθροισμα των ατομικών μας συμφερόντων δεν είναι πάντα ίσο με το κοινό μας συμφέρον. Το πνευματικό κλειδί, η λύση στα προβλήματά μας, είναι ο περιορισμός του ατομικού συμφέροντος χωρίς να πέσουμε στην κολεκτιβοποίηση του υπαρκτού σοσιαλισμού. Αυτή η άλλη άποψη μπορεί να βασίζεται σε δύο έννοιες. Σύγχρονοι Κανονιστικοί και Αντιεξουσιαστικοί θεσμοί.

Αγαπητοί μου φίλοι, σκέφτομαι τι να συζητούσαν άραγε σήμερα, πίνοντας τον καφέ τους, οι δυο μεγάλοι στοχαστές, Αλέξης ντε Τοκβίλ και ο Κάρολος Μάρξ;

Υποθέτω πως ο Αλέξης απευθυνόμενος στον Κάρολο θα του έλεγε: «…βρε συ Κάρολε πώς την πατήσαμε έτσι και οι δυο; Εσύ κατάλαβες και ανέλυσες πολύ καλά τον καπιταλισμό και τις δυνατότητες ανανέωσής του, κάτι που εμένα μου είχε διαφύγει, γιατί βασίστηκα στον Άνθρωπο και τις ικανότητες του». Και ο Κάρολος με τη σειρά του θα του απαντούσε: «ναι Αλέξη, πολύ σωστά το λες, αλλά τι να το κάνω αφού κι εγώ δεν κατάλαβα καλά την ανθρώπινη φύση, κάτι που εσύ το πέτυχες».

Έτσι ίσως συμφωνούσαν, για να έχει επιτυχία το εγχείρημά τους, καλό θα ήταν να συνθέσουν τις απόψεις τους.

Πως;

Προτείνοντας τις Αρχές, τους Κανονισμούς και τις Αντιεξουσιαστικές δομές που έχει ανάγκη η σύγχρονη κοινωνία!

 

 

https://www.hereticalideas.gr/2019/07/ena-mellon-ftoxeias-ejathliosis-kai-anasfaleias.html