Κρίση υπερσυσσώρευσης, ή κρίση υπερπαραγωγής;

του Όθωνα Κουμαρέλλα

Με αφορμή ένα άρθρο με τίτλο «Το καταραμένο απόθεμα», -δανεισμένος τίτλος προφανώς από το γνωστό ομώνυμο βιβλίο του Georges Bataille-, κάποιου κ. Ηλία Καραβόλια, μου ήλθαν κάποιες σκέψεις που θα ‘θελα να μοιραστώ με όσους φίλους μπορούν και παρακολουθούν.

Νομίζω, ότι το άρθρο αντιμετωπίζει επιφανειακά το θέμα. Περιγράφει το φαινόμενο της υπερσυσσώρευσης του πλούτου σε ολοένα και λιγότερα χέρια. Προσπαθεί να ερμηνεύσει την γενικότερη κρίση ως αποτέλεσμα του ελλείποντος από την οικονομία χρήματος, που υπερσυσσωρεύεται και εξ αιτίας του.

Έτσι, ο αρθρογράφος φαίνεται να είναι πεισμένος, ότι αν οι πλούσιοι πλήρωναν τους φόρους τους και επένδυαν στην «πραγματική» οικονομία, τα πράγματα θα ήσαν καλύτερα, οι άνθρωποι θα ευτυχούσαν και η δημοκρατία θα λειτουργούσε σχεδόν υποδειγματικά. Πιο πετυχημένη υπεράσπιση του καπιταλιστικού συστήματος και μάλιστα στην ύστερη μορφή του, εκείνη του «καζινοκαπιταλισμού», δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Μια χούφτα «κακοί» -όχι ότι δεν είναι- άνθρωποι που συσσωρεύουν πλούτο αντί να επενδύουν φταίνε για όλα, στερώντας χρηματικούς πόρους από την οικονομία. Λες και το χρήμα δεν αποτελεί μια ανθρώπινη σύμβαση, αλλά κάποιο σπάνιο αγαθό εν ανεπαρκεία, έτσι αν κάποιοι το συσσωρεύουν, ότι απομένει δεν αρκεί. Μέγα ψέμα!

Γρήγορα όμως αποκαλύπτει την ιδεολογική του καθαρά αγκύλωση. Γράφει: «Χωρίς τον καπιταλισμό, οι κοινωνίες δεν θα προόδευαν, δεν θα αναπτύσσονταν. Χρειάζεται να τον κάνουμε πιο ανθρώπινο, πιο δίκαιο, πιο αναδιανεμητικό. Χρειάζεται να απαγκιστρωθούμε από δόγματα ουτοπικά, παρόμοια με τις ουτοπικές επαναστατικές ρητορείες των λαϊκιστών». Με την αφέλεια μιας δεκαπεντάχρονης μαθήτριας γυμνασίου, προσπαθεί ηθικοπλαστικά να αποπροσανατολίσει από το πραγματικό πρόβλημα.

Και ποιο είναι αυτό;

Όσο κι αν κάποιοι αρνούνται να το δουν, αυτή η παράλογη -που δεν είναι και τόσο- υπερσυσσώρευση έχει να κάνει με το βασικό αίτιο της παγκόσμιας οικονομικής κακοδαιμονίας, δηλαδή, της ίδιας της κακοδαιμονίας του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Με την πρόοδο των επιστημών και την τεχνολογική έκρηξη συνολικά ο πλανήτης μπορεί σήμερα να παράγει πολλές φορές περισσότερα προϊόντα από αυτά που έχει τη δυνατότητα να καταναλώνει. Η παγκόσμια οικονομία είναι μια κορεσμένη οικονομία, έστω κι αν ο όρος του «κορεσμού» είναι άγνωστος, ή και απεχθής, για τους περισσότερους οικονομολόγους και τους πολιτικούς. Όμως αυτή είναι η αλήθεια! Κι όπου ανοίγονται νέες αγορές σε περιοχές χαμηλής «ανάπτυξης» αυτές γρήγορα μπορούν να κορεστούν.

Κάποτε αρχές της δεκαετίας του ’60, η FIAT με 180.000 περίπου εργαζομένους μπορούσε να παράξει κάνα δυο εκατομμύρια οχήματα ετησίως και είχε να ανταγωνιστεί καμιά 20αρια ομοειδείς βιομηχανίες διεθνώς. Σήμερα, με λιγότερο από το ένα τρίτο εκείνου του προσωπικού, μπορεί να παράγει υπερδεκαπλάσια οχήματα και έχει να ανταγωνιστεί εκατοντάδες άλλες αυτοκινητοβιομηχανίες.

Κρίση υπερπαραγωγής το λένε!

Αλήθεια αναρωτήθηκε ποτέ κανείς, από τους «σοφούς» μας, πόσα ακόμα αυτοκίνητα, πόσα κινητά, πόσες τηλεοράσεις, πόσα, πόσα, πόσα; Πόσο πιο ευαίσθητα και με μικρότερη διάρκεια ζωής τα προϊόντα για να μπορεί να δουλεύει η «μηχανή»; Καταντήσαμε ως τελικό προϊόν να παράγουμε μόνο σκουπίδια, ροκανίζοντας πολύτιμους πόρους και καταστρέφοντας τον πλανήτη!

Να λοιπόν γιατί οι πλούσιοι, προτιμούν τη συσσώρευση από την επένδυση. Διότι η επένδυση έχει ρίσκο και ολοένα και μικρότερα κέρδη, σε ένα ολοένα και πιο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον. Έτσι, το πιο ασφαλές καταφύγιο γι’ αυτούς είναι το… καζίνο. Περνούν και πιο ευχάριστα την ώρα τους έτσι! Καμιά υποχρέωση δεν έχουν να λειτουργούν διαφορετικά, και κανένας νόμος δεν μπορεί να τους το απαγορεύσει, στο πλαίσιο αυτού του συστήματος, που αποθεώνει το ατομικό δικαίωμα και καταδικάζει το συλλογικό.

Η λύση δεν προσφέρεται μέσα από ηθικοπλαστικά ευχολόγια για το δέον γενέσθαι εντός συστήματος, που πολύ λίγο απέχει από την ουτοπία, αλλά μέσα από τη συνειδητοποίηση πια της ανάγκης περάσματος από την κοινωνία της εργασίας σε εκείνη του ελεύθερου χρόνου. Οι αντικειμενικές συνθήκες είναι υπερώριμες. Μένει ο υποκειμενικός παράγων που πρέπει να εκβιαστεί. Κι αυτό γίνεται μόνο με την κατάλυση του «ατομικού» δικαιώματος του πλούσιου να γίνεται πλουσιότερος και του φτωχού, φτωχότερος…..