Η κρίση, η προσωπική δυστυχία, η αλληλεγγύη και η αντικοινωνική συμπεριφορά

του Όθωνα Κουμαρέλλα

«Των πολλών ο θάνατος ουκ εστί θάνατος»!

Σε μια κοινωνία που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα που προέρχονται είτε από κάποια μεγάλη φυσική καταστροφή, είτε από οικονομική καχεξία, ή από άλλους λόγους όπως η παρούσα κρίση, τα άτομα αναγνωρίζουν τη προσωπική τους δυστυχία ως ένα γενικότερο κακό, που δεν μπορούν από μόνα τους να αντιμετωπίσουν. Στο βαθμό που στοιχειωδώς υπάρχει ψυχική υγεία, αναγνωρίζουν στη δυστυχία του διπλανού τους τη δική τους και προστρέχουν να βρουν διέξοδο και ανακούφιση μέσω της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης. Η δυστυχία τους δεν προέρχεται πλέον από προσωπική αποτυχία, που οδηγεί τα άτομα να χάσουν την αυτοεκτίμησή τους, αλλά από εξωτερικούς παράγοντες που συλλογικά πρέπει να αναγνωριστούν και να αντιμετωπιστούν, ενώ η ανυπαρξία έντονων διαφοροποιήσεων, αφού όλοι, ή οι περισσότεροι βρίσκονται στην ίδια περίπου κατάσταση, τα καθιστά περισσότερο ευπροσάρμοστα στις κρατούσες συνθήκες, καθιστώντας την επιβίωση ευκολότερη.

Αντίθετα, σε μια «ευημερούσα» κοινωνία, πολύ περισσότερο μάλιστα σε μια κοινωνία επίπλαστης ευμάρειας και καταναλωτισμού, τα άτομα απομονώνονται πιο εύκολα, καθίστανται ευάλωτα στις αναποδιές ακόμα και της καθημερινότητας, εκλαμβάνουν την οποιαδήποτε μικρότερη, ή μεγαλύτερη αποτυχία ως αποκλειστικά προσωπική υπόθεσή τους, που δεν αφορά στα υπόλοιπα μέλη της «ομάδας», οδηγούνται σε μια αρρωστημένη εσωστρέφεια, η αυτοεκτίμηση χάνεται, ή αποκτά αρρωστημένα χαρακτηριστικά «εγωκεντρισμού» και τα άτομα μπορεί εύκολα να οδηγηθούν σε αυτοκαταστροφικές ενέργειες, είτε σε άλλες αντικοινωνικές πράξεις βίαιης αντίδρασης, που φθάνουν ακόμα και στο έγκλημα, επιρρίπτοντας την ευθύνη στους άλλους, ως αντανάκλαση της δικής τους ατομικής αποκλειστικά ευθύνης. Πως μπορεί άραγε να επιβιώσει ένας «αποτυχημένος» σε μια κοινωνία «επιτυχημένων»;

Μισούμε τους άλλους γιατί τους θεωρούμε επιτυχημένους, αλλά στη πραγματικότητα μισούμε τον εαυτό μας, γιατί εμείς νομίζουμε ότι δεν μπορούμε να είμαστε. Ωστόσο και ταυτόχρονα με αυτό αναπτύσσεται στον αντίποδα και ένας υπερφίαλος εγωκεντρισμός, ως άμυνα απέναντι στις προσωπικές μας αδυναμίες, αναγνωρίζοντας τον εαυτό μας ως το «κέντρο του κόσμου», που οι άλλοι μας οφείλουν και όσο δεν «αναγνωρίζεται» αυτή η «οφειλή», τόσο βυθιζόμαστε στη προσωπική δυστυχία. Πως μπορούμε να επιβιώσουμε σε έναν κόσμο που δεν καταλαβαίνει, αυτό που μονάχα εμείς έχουμε «ανακαλύψει»;

Αλλά υπάρχει και ένας άλλος λόγος που αρκετά άτομα σε μια «ευημερούσα» κοινωνία, οδηγούνται σε εσωστρέφεια, «άρρωστες» συμπεριφορές και η αυτοκτονία είναι η κορυφαία εξ αυτών. Η διαπίστωση κάποια στιγμή, ότι το κυνηγητό της «ευτυχίας» μέσω της κατάκτησης όλο και περισσοτέρων υλικών αγαθών, αποξενώνει τον άνθρωπο από τον ίδιο του τον εαυτό και όλο το πλέγμα των ηθικών αρχών και αξιών που καθιστούν τη Ζωή να αξίζει τον κόπο.

Ας φανταστούμε τη θέση κάποιου, που γαλουχήθηκε με την «ιδεολογία» της προσωπικής επιτυχίας και

αισθάνονταν εξαιρετικά άβολα σε κάθε τυχαία αναποδιά, ή από την άλλη πλευρά, ένιωθε απέραντη αγαλλίαση και υπεροχή κάθε φορά που «πετύχαινε» κάτι τι ακόμα και σε βάρος άλλων, πως θα αισθάνεται σήμερα παρασυρόμενος στο «τσουνάμι» της οικονομικής καταστροφής που βιώνουμε και πως μπορεί να αντιδρά. Ή θα καταφέρει τελικά, να ξεπεράσει τη κατάθλιψη κατανοώντας το ψεύτικο κόσμο, που είχε δημιουργήσει και θα ψάξει εναγωνίως να βρει τους γύρω του, ή θα κλειστεί περισσότερο στον εαυτό του, οδηγώντας τον στην αυτοκαταστροφή…………………………………     

Όθωνας Κουμαρέλλας